Nieuws

11 februari 2009

Op 10 februari 2009 hield fokvereniging VWF haar jaarvergadering. Daarbij werden zoals ieder jaar de fokkerspremies uitgereikt. Dit jaar mochten de aanwezige leden de premies in ontvangst nemen: S. van Winden, Amulette (v. UB-40), H. Meursing, Agrid M (v. Prince Paradiso) en Derenia (v. Warrant), H. van der Werff, Audien W (v. Kojak) en Domani W (v. Nabab de Reve), W. Tintel, Danischa (v. Negro), F.A.J. van der Burg/Roel Brugging, Danko B (v. Lord Z) en Darco Polo B (v. Sandreo), J. van Veldhuizen, Dior (v. Krack C), J. Timmerman, Don Altena (v. Wonderboy), A.M. Weersma – Piek, Doumunde (v. Solitair).

Aansluitend aan deze vergadering vond een openbaar gedeelte plaats. Dhr. Horsmans kwam een lezing geven over twee verschillende onderwerpen. Dhr. Horsmans was uitgenodigd door de VWF om iets te vertellen over zijn ervaring als teamveterinair van het WK endurance team en over embryotransplantatie bij paarden.

Als eerste kwam het WK endurance aanbod. Horsmans vertelde vol enthousiasme over zijn ervaring als teamveterinair tijdens het Wereldkampioenschap voor endurancepaarden, dat van 6 tot en met 9 november plaats vond in Terengganu in Maleisië.
Het Nederlandse team bestaat uit 5 amazones. In totaal komen 133 combinaties aan de start uit 33 landen. Een zeer groot internationaal evenement. Mede de koning van Maleisië is de grote initiatiefnemer van dit grootse evenement in Maleisië. En dat blijkt ook wel uit de hele entourage. Kosten nog moeite zijn gespaard om dit evenement aanzien te geven en het iedereen naar de zin te maken. Ook al wordt gezegd dat sommige zaken zoals bijvoorbeeld de verlichting ’s avonds in de straten niet speciaal voor dit evenement zijn. De koning van Maleisië is zelf ook van start gegaan, maar heeft de wedstrijd niet uit kunnen rijden.

Een endurance wedstrijd is een parcours over 160 km. De toegestane tijdslimiet is 13 uur en 2 minuten (zonder rusttijd). De minimale snelheid is 12 km/u en de leeftijd van de paarden moet minimaal 7 jaar zijn. In deze wedstrijd is een prijsverdeling van 100.000 dollar verdeeld over het individuele kampioenschap, 80.000 dollar voor het teamkampioenschap en 20.000 dollar voor het paard met de beste conditie.

De paarden zijn 2,5 week voor aanvang van de wedstrijd al naar Maleisië vertrokken. Het klimaat in Maleisië is zeer warm (gemiddeld 30 graden Celsius) en heeft een hele hoge luchtvochtigheid (80%-90%). De paarden hebben zo de tijd om te wennen aan deze omstandigheden. Het is essentieel om de vochtbalans van zowel mens als dier goed in de gaten te houden. Tijdens de wedstrijd worden de paarden 14 x gecontroleerd. Gecontroleerd worden dan de pols, ademhaling, temperatuur, slijmvliezen, darmgeluiden. Als darmgeluid minder wordt kan dit duiden op veel vochtverlies.

Een “truc”, die veel professionele landen zoals Bahrein, Qatar, Dubai, Verenigde Arabische Emiraten, toepassen is om het paard te leren plassen op commando. Als een paard plast daalt namelijk de pols.

Zo’n 60% van de paarden is afgekeurd. Meestal wordt een paard afgekeurd omdat een dierenarts dat gewoon beter vind. Het welzijn staat voorop. En over het algemeen wordt dat dan ook direct zonder tegenspraak geaccepteerd. De uiteindelijke winnaar kwam nog zeer fris over de finish. De 5 Nederlandse deelnemers hebben geen van allen de finish gehaald. Maar zijn wel een enorme ervaring rijker zo ook het hele begeleiden team.

Tot slot is het belangrijk als je deel wilt nemen aan dit soort wedstrijden, maar dit geld eigenlijk ook voor andere disciplines is om je paard zo goed mogelijk (te leren) kennen. Zelf je paard controleren, weten hoe je je paard het beste tot rust brengt, weten wat je je paard moet voeren etc.

Het tweede gedeelte ging over Embryotransplantatie bij paarden. Ben Horsmans vertelde als eerste wat algemene zaken over fokken van paarden. Zelf fokt hij met Friezen paarden. Hij vertelde o.a dat niet te veel moet worden blind gestaard op de hengst, maar dat gegevens over de moeder van de hengst veel meer waard kunnen zijn. Hij vertelde ook over de bond van merriehouders bij de Friezen paarden. Zij organiseren bijeenkomsten waar de oude garde bijeen komt en waar de jongere generatie bij zit, zodat deze kunnen leren van de oudere generatie.

Vervolgens vertelde hij over de gynaecologie van het paard. Wat is normaal? Hoe zit de cyclus van een merrie in elkaar etc. Het is belangrijk om op het juiste moment te insemineren direct na de eisprong. Hij vertelde ook dat de indruk bestaat dat bij diepvries sperma betere resultaten worden behaald dan met vers sperma. Dit zou kunnen komen doordat diepvries sperma actiever is dan vers sperma, dat wat meer tijd nodig heeft de eicel te bereiken.

Ook kwamen de drachtigheids problemen aan bod.
De merrie wordt niet hengstig. Hier kunnen vele factoren een rol spelen. Het is niet gezien, licht, buitentemperatuur, de hengst, wedstrijden (stress), veulen erbij/erin, chronische baarmoederontsteking.
De merrie wordt niet drachtig. Ook hier zijn verschillende veterinaire oorzaken, maar het kan ook aan de hengst liggen, maar ook een dierenarts kan hier debet aan zijn of zelfs de eigenaar.
De merrie is wel drachtig maar uiteindelijk toch geen veulen. Veulen is geabsorbeerd, abortus, tweeling. Hierbij vertelde Horsmans nog het belangrijk te vinden dat geënt wordt. Hij vind dat verplicht moet worden geënt. Als je dat doet dan tijdens de dracht 3 x enten op de 5e, 7e en 9e maand. Dit geeft 80 – 90% bescherming.

In een video liet hij zien hoe een drachtigheidsonderzoek word uitgevoerd d.m.v. equine hysteroscopie. Dit onderzoek geeft hele goede resultaten, beter dan bij scannen, omdat veel meer te zien is.

In het filmpje werd ook nog iets getoond over het verwijderen cysten. Cysten beperken de doorgang van sperma. Verwijderen is afhankelijk van de plaats en grootte van de cyste. Op de video was te zien dat het verwijderen gebeurde d.m.v. een soort pipet waar een draad doorheen loopt die om de cyste heen wordt gewerkt en d.m.v een stroompje wordt cyste logebrand. Een lastig klusje dat door meerdere dierenartsen tegelijk moet worden uitgevoerd. Maar geeft uiteindelijk wel een goed resultaat met een zeer minimaal litteken.

Embryo transplantatie in de praktijk. Ben Horsmans is verbonden aan het Animal embryo Centre te Maria Hoop (Limburg). Dit bedrijf is gespecialiseerd in ET bij paarden. Zij hebben ook ongeveer 200 draagmoeders.
Het proces ET begint bij het spoelen van de merrie. De eisprong bepaald het moment van spoelen. Als alles goed is en de bevruchting heeft plaatsgevonden kan het worden ingebracht in een geschikte draagmoeder. Een draagmoeder moet aan de volgende eigenschappen voldoen: braaf karakter hebben, liefst 1 x een veulen hebben gehad (grotere spenen). In de regel zijn het vaak dravers die worden ingezet.
Een eitje kan eventueel worden ingevroren, maar dit is een hele speciale methode anders gaat de eicel kapot.
Ben Horsmans heeft zelf een veulen gefokt dat bij de geboorte eigenlijk al 6 jaar oud was. De eicel is namelijk 5 jaar lang ingevroren geweest!

21 januari 2009

Dinsdagavond 20 januari hield Leendert Jan Hofland, dierenarts bij DAP Bodegraven, een lezing. Ruim 45 bezoekers luisterden aandachtig naar wat hij te vertellen had. De lezing ging in op de invloed van voeding en opfok van jonge paarden in relatie tot de ontwikkeling van OCD. 

Leendert Jan begon zijn verhaal heel simpel, wat is osteochondrose eigenlijk? Dit maakte hij duidelijk d.m.v. één zin; ‘Osteochondrose is een storing in de omzetting van kraakbeen in been.’ Deze storing is te onderscheiden in OC en OCD. OC (osteochondrose) is een afvlakking op de gewrichten. Bij OCD (osteochondrose dissecans) is een chip zichtbaar op de gewrichten.

Waar ontstaat osteochondrose?
Osteochondrose kan voorkomen in alle gewrichten van het paard. De knie en het spronggewricht zijn de gewrichten waar OCD het meest in voorkomt.
Het onstaat op het gewrichtsvlak of op de groeischijven. Door een verstoring van de omzet van kraakbeen naar been onstaat een verdikking op het bot. Hierdoor ontstaat er een doorbloedingstoornis waardoor het kraakbeen kan gaan loslaten. Verkalking is veelal een gevolg, waardoor de chip hard wordt. Het verkalken is trouwens typerend voor paarden. Aan de buitenzijde van het paard is OCD vaak te herkennen aan met vocht gevulde gewrichten.

Opereren
Het ontstaan van OC en OCD is een dynamisch proces. Het kan zo aanwezig zijn, maar na een tijd ook weer zo verdwenen zijn bij jonge paarden, vertelde Leendert Jan. Dit heeft te maken met het groeiproces van de paarden. Het is daarom moeilijk te bepalen of je bij een jong paard wil opereren of niet. Indien wordt besloten een operatie uit te voeren dan is op jonge leeftijd opereren voordeliger voor een paard. Een jong paard vormt nog kraakbeen waardoor de kans op goed herstel groot is. Na een operatie bij een jong paard zie je meestal niet meer dat het paard geopereerd is geweest.

Factoren
Osteochondrose is een multifactoriële ziekte. Leendert Jan Hofland maakte duidelijk dat osteochondrose voor 20% uit erfelijke factoren bestaat . De hoogste erfelijkheidsgraad ooit gemeten is 30 %. De overige factoren zijn groeisnelheid, voeding, beweging en belasting. Pasgeboren veulens (0-7 dagen oud) zijn vrij van OC/OCD.

Gevolgen van osteochondrose kunnen zijn:
Geen
Directe kreupelheid
Indirecte kreupelheid
Problemen bij de verkoop
Fokkerij

Classificatiesysteem osteochondrose
De systemen voor classificatie van osteochondrose zijn veranderd in de loop der jaren. Nu wordt er geclassificeerd in de vorm van letters. A, B, C, D en E.

Na de pauze vervolgde Leendert Jan Hofland zijn lezing over het voorkomen van osteochondrose.

Voorkomen van osteochondrose
Twee belangrijke woorden; selectie en opfok. Hiermee zou je in de meeste gevallen osteochondrose kunnen voorkomen.
In de fokkerij wordt het al jaren toegepast. Selectie. Selectie via voorouders, jaarlingen etc. Er wordt ook veel onderzoek gedaan naar de erfelijke factoren. O.a het KWPN is bezig met onderzoek onder jaarlingen. Ook worden de hengsten gekeurd op OCD De merrieselectie ligt echter bij de fokker en is geheel vrijwillig.

Groei
Osteochondrose ontstaat per definitie in de eerste 12 levensmaanden! Het is een dynamisch proces. De erfelijkheidsgraad van groei is 50%. Dit wordt voornamelijk gereguleerd door hormonen. Maar door een juiste voeding kan de opfokker dit zelf iets reguleren.
De groei begint in de baarmoeder. Vanaf de 8e maand van de dracht begint de extra zorg. Dan heeft de dragende merrie meer voer nodig. Want wanneer de merrie tekort krijgt, krijgt het veulen ook te kort. Het veulen zal dan voedsel uit het weefselbot gaan trekken.

Voeding
De voeding voor paarden bestaat uit energie en bouwstoffen (eiwitten, mineralen en vitaminen). Het is belangrijk dat je een veulen en een jong paard in de opfok bouwstoffen voert met zo min mogelijk energie. Het veulen mag niet te snel groeien. Bijvoorbeeld een veulen dat baggervet bij zijn/haar moeder loopt heeft in Leendert Jan Hofland zijn beleving veel meer kans op osteochondrose. Je voert dan waarschijnlijk te veel energie rijk voer.

Beweging
Veel beweging in de eerste 12 maanden van het veulen is belangrijk. Let hierbij op de ondergrond waarop het veulen loopt, maar ook op de ondergrond in de opfokstal. Enkel een zachte potstal is niet genoeg. Belangrijk is dat er een harde bodem is voor de jonge paarden. Hier kunnen de hoeven opdrogen, en is er voldoende overzicht om de stand van de voeten te zien. Daarbij kan een voerbak die hoger hangt voordelen opleveren i.v.m. met het voorkomen van graasvoetjes (het ongelijk belasten van de voorbenen, waardoor standsafwijking ontstaat).

Ziektepreventie
Let bij ziektepreventie met name op de groei na bijvoorbeeld een worminfectie of luchtweginfectie. Dit kan invloed hebben op osteochondrose, omdat dan vaak extra gevoerd wordt waardoor het veulen in een groeispurt komt.

Leendert Jan gaf ons nog een praktisch schema mee. Hij vertelde daarbij als kanttekening dat niet alles bij iedereen mogelijk is. Maar het schema is een richtlijn opgezet vanuit zijn eigen ervaringen met paarden.

· Het mooiste is om een veulen in de periode april-mei-juni geboren te laten worden. Dan kunnen de veulens direct de wei in en hebben de dragende merries al in de wei gelopen.
· Voorkeur gaat uit naar het drachtig maken van de merries aan huis.
· Bij dracht bij 4-6 weken weiden op gemaaid grasland.
· Merries bijvoeren (krachtvoer) en het veulen mineralen bijvoeren (liksteen).
· Merries nemen aan het einde van de dracht minder ruwvoer op. Voer ze daarom bij met krachtvoer.
· Spenen van de veulens in groepen laten gebeuren, en de veulens krachtvoer bijgeven.
· In de winter opfok met groepshuisvesting. Houd dan daar waar de veulens/ jonge paarden eten de bodem vrij van strooisel, zodat ze op een harde vlakke bodem staan.

Indien mogelijk is het verstandig om je paard pas uit te scharen wanneer hij/zij een jaarling is.

Na een aantal vragen van aanwezige werd Leendert Jan Hofland hartelijk bedankt voor zijn lezing. Het was voor een ieder een zeer leerzame avond.